Antoni Boratyński (1930-2015) – wybitny polski grafik, malarz i ilustrator.

Studiował malarstwo w Warszawskiej  Akademii Sztuk Pięknych ( 1950-1951), potem przeniósł się na grafikę do Budapesztu, skąd wrócił z dyplomem w 1956 roku.

Choć bardzo szybko związał swoje życie zawodowe z grafiką użytkową, a szczególnie z ilustracją książkową, nie zaprzestał innych działań artystycznych: interesowało go malarstwo, rysunek, był członkiem założonego w latach 50. w Zurychu Międzynarodowego Stowarzyszenia Drzeworytników XYLON. Jego linoryty i drzeworyty znajdują się w kolekcji Narodowej Galerii Sztuki Zachęta – i są to prace o bardzo odmiennym charakterze od książkowych ilustracji. Prace „Rozstrzelanie”, „Oswobodzenie więźniów”, „Wrzesień 1939” – to surowe, czarno-białe, rytmiczne kompozycje przetwarzające wojenne wspomnienia autora.

Artysta tworzył ilustracje do książek dla dzieci, zbiorów bajek i baśni, ale także do dzieł poetów, Adama Mickiewicza, Bolesława Leśmiana, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Klimat obrazów, sposób ich malowania czy rysowania autor dopasowywał do rodzaju tekstu.

Antoni Boratyński jest autorem ilustracji do ponad 100 książek dla dzieci, bajek i baśni, ale tworzył też oprawę graficzną dla tomów poezji. I właśnie poetyckość – to cecha, która najsilniej wybrzmiewa ze wszystkich jego prac.

Zadebiutował w 1960 roku ilustracjami do książki Hanny Łochockiej ”Zagubione kropeczki”. Potem (1962 roku) zilustrował klasyczną bajkę Siergieja Michałkowa „Nie płacz koziołku” (1962).  Powstały dwie różne wersje i dwie różne okładki tej książki.

Źródło/przeczytaj więcej: Barbara Gawryluk „Ilustratorki, Ilustratorzy. Motylki z okładki i smoki bez wąsów”, Wydawnictwo Marginesy Warszawa 2019; Anna Cymer https://culture.pl/pl/tworca/antoni-boratynski 

Książkowe ilustracje Antoniego Boratyńskiego, szczególnie te z publikacji dla dzieci, mają rozpoznawalny styl. Malowane miękko, bez wyraźnych konturów utrzymane są zwykle w ograniczonej gamie barw. Cechuje je poetycki, czasem wręcz surrealistyczny charakter, a sceny wypełniają fantastyczne stwory, tajemnicze krainy, latający ludzi i niezwykłe zwierzęta. Stonowana kolorystyka i oblekająca ilustracje tajemnicza mgła powodują, że prace Antoniego Boratyńskiego bywają niepokojące i mroczne, ale przez brak dosłowności silnie oddziałują na wyobraźnię.

Jego ilustracje w książkach dla dzieci  budziły wiele kontrowersji. Te ciemne, czasem przerażające ilustracje budziły często niepokój i lęk małych czytelników. Padały zarzuty, że są zbyt straszne i mroczne, że za wiele w nich tajemnicy i symbolu.

Zilustrował m.in następujące książki:

• „Srebrna gołębica” Markowska, Milska (1965 r.)
• ‘Pantofelek pięknej Rodopis” Hanny Zdzistowiecka (1966 r.)
• „O Jasiu kapeluszniku” Lucyny Krzemienieckiej (1966 r.)
• „Woda żywa, zbiór baśni polskich” (1971 r.)
• „Bajki” Hanny Januszewskiej (1975 r.)
• „Droga księżycowa” Maria Kann (1976 r.)
• „Krabat” Otton Preussler (1977 r.)
• „Nie kończąca się historia” Michael Ende (1986 r.)

Za te dwie ostatnie otrzymał nagrody w konkursach PTWK  na Najpiękniejsze Książki Roku. Jedną z ostatnich zilustrowanych przez artystę polskich książek są „Bajki skrzydlate” Joanny Kulmowej wydanej przez „Glob” w 1991 roku.

Nierealistyczne, poetyckie świat Antoni Boratyński wykreował także w książce „Szalony zegar”, którą stworzył wspólnie z historyczką sztuki, badaczką surrealizmu i tłumaczką dzieł z tej właśnie dziedziny, Agnieszką Taborską. Książka ukazała się w Niemczech w 1994 roku – jej pierwsze wydanie było po niemiecku. W języku polskim ukazała się dopiero w 2008 roku.

Źródło/przeczytaj więcej: Barbara Gawryluk „Ilustratorki, Ilustratorzy. Motylki z okładki i smoki bez wąsów”, Wydawnictwo Marginesy Warszawa 2019; Anna Cymer https://culture.pl/pl/tworca/antoni-boratynski